Türkiye, sunduğu kültürel zenginlikler ve ekonomik fırsatlar ile dünyanın dört bir yanından yabancılar için bir cazibe merkezi olmaya devam etmektedir. Ancak, Türkiye’de yasal olarak ikamet etmek ve çalışmak isteyen yabancıların uyması gereken belirli yasal prosedürler bulunmaktadır. Bu süreçler zaman zaman karmaşık görünebilir. Bu rehberimizde, Türkiye’de oturma izni (ikamet izni) ve çalışma izni almanın temel adımlarını, türlerini ve dikkat etmeniz gereken önemli noktaları sizler için derledik.
Bölüm 1: Oturma İzni (İkamet İzni)
Vize veya vize muafiyeti süresinden (genellikle 90 gün) daha uzun süre Türkiye’de kalmak isteyen yabancıların oturma izni alması zorunludur. Oturma izni başvuruları, planlanan seyahat amacına göre farklı kategorilerde yapılır.
En Yaygın Oturma İzni Türleri:
- Kısa Dönem Oturma İzni: Turistik amaçlı kalacaklar, ticari bağlantı kuracaklar, tedavi görecekler veya Türkçe öğrenme kursuna katılacaklar gibi çeşitli amaçlarla verilir. Genellikle en fazla iki yıllık sürelerle düzenlenir.
- Aile Oturma İzni: Türk vatandaşları ile veya Türkiye’de yasal ikamet iznine sahip bir yabancıyla evli olan kişilere ve onların çocuklarına verilir.
- Öğrenci Oturma İzni: Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans veya doktora öğrenimi görecek yabancılara verilir.
- Uzun Dönem Oturma İzni: Türkiye’de en az sekiz yıl kesintisiz olarak ikamet izniyle kalmış olan yabancılara, belirli şartları taşımaları halinde verilir.
Oturma İzni Başvuru Süreci (Adım Adım):
- Online Başvuru: İlk başvuru, Göç İdaresi Başkanlığı’nın resmi e-İkamet sistemi (e-ikamet.goc.gov.tr) üzerinden yapılır. Form dikkatlice ve doğru bilgilerle doldurulmalıdır.
- Randevu Alınması: Sistem üzerinden, ikamet edilecek ildeki Göç İdaresi Müdürlüğü’nden randevu alınır.
- Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Randevu gününe kadar başvuru türüne göre istenen belgelerin eksiksiz olarak hazırlanması gerekir. Başlıca belgeler şunlardır:
- Başvuru formu
- Pasaport veya yerine geçen belgenin aslı ve fotokopisi
- 4 adet biyometrik fotoğraf
- Kalınacak süreyi kapsayan geçerli sağlık sigortası
- İkamet edilecek adresi gösteren belge (kira kontratı, tapu vb.)
- Başvuru türüne göre ek belgeler (evlilik cüzdanı, öğrenci belgesi vb.)
- Randevuya Katılım ve Belge Teslimi: Randevu gününde ve saatinde ilgili Göç İdaresi Müdürlüğü’ne gidilerek hazırlanan belgeler teslim edilir.
- Değerlendirme ve Sonuç: Başvuru değerlendirmeye alınır. Onaylanması durumunda ikamet izni kartı PTT aracılığıyla beyan edilen adrese gönderilir.
Bölüm 2: Çalışma İzni
Türkiye’de çalışmak isteyen bir yabancının, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni alması yasal bir zorunluluktur. Önemli bir nokta, geçerli bir çalışma izninin aynı zamanda ikamet izni yerine de geçmesidir.
Çalışma İzni Başvuru Süreci:
Çalışma izni başvurusu genellikle işveren tarafından yapılır. Süreç yurt içinden veya yurt dışından başlatılabilir.
- Yurt Dışından Başvuru: Yabancı, bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluğuna iş sözleşmesi ve diğer belgelerle başvurur. İşveren de eş zamanlı olarak Türkiye’den Bakanlığın online sistemi (e-izin) üzerinden başvuru yapar.
- Yurt İçinden Başvuru: Yabancının Türkiye’de en az 6 ay süreli geçerli bir oturma izni varsa, işveren doğrudan e-izin sistemi üzerinden başvuru yapabilir.
İşverenden ve Yabancıdan İstenen Temel Belgeler:
- İşverenden: Kuruluş bilançosu, vergi levhası, ticaret sicil gazetesi gibi şirketin mali ve yasal durumunu gösteren belgeler.
- Yabancıdan: İş sözleşmesi, pasaport sureti, diploma ve mesleki yeterlilik belgelerinin Türkçe tercümeli ve noter onaylı suretleri, biyometrik fotoğraf.
Sonuç ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Oturma ve çalışma izni süreçleri, doğru belgelerin zamanında ve eksiksiz sunulmasını gerektiren detaylı prosedürlerdir. Başvurunun reddedilmesi, zaman ve hak kaybına neden olabilir. Özellikle çalışma izni başvurularında işverenin ve yabancının sağlaması gereken kriterler oldukça spesifiktir. Bu nedenle, sürecin başından itibaren Yabancılar Hukuku alanında uzman bir avukattan destek almak, başvurunuzun olumlu sonuçlanma ihtimalini artıracak ve sizi olası hatalardan koruyacaktır.