Yeni aldığınız bir telefonun bozulması, vaat edilen özellikleri taşımayan bir bilgisayar veya özensiz yapılmış bir ev tadilatı… Hepimizin karşılaşabileceği bu gibi durumlar, “ayıplı mal” veya “ayıplı hizmet” olarak adlandırılır. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, bu gibi durumlarda tüketicileri koruyan ve onlara güçlü haklar tanıyan net düzenlemeler içerir. Paranızın karşılığını alamadığınızda çaresiz değilsiniz. İşte bilmeniz gereken temel haklarınız.
Ayıplı Mal veya Hizmet Nedir? 🤔
Bir mal veya hizmetin ayıplı sayılması için, taraflar arasında kararlaştırılan veya reklamlarında vaat edilen özelliklere sahip olmaması yeterlidir.
Ayıplı Mal Örnekleri:
- Su geçirmez diye satılan bir saatin su alması.
- Çizilmez camlı bir gözlüğün kolayca çizilmesi.
- “Organik” etiketli bir ürünün organik olmaması.
- Montajı yapılan bir mobilyanın kısa sürede kırılması.
Ayıplı Hizmet Örnekleri:
- Kuru temizlemeye verilen bir giysinin lekesinin çıkmaması veya zarar görmesi.
- Bir nakliye firmasının eşyaları hasarlı taşıması.
- Otel rezervasyonunda vaat edilen deniz manzaralı oda yerine başka bir odanın verilmesi.
Gizli Ayıp: Ürünü teslim alırken fark edilemeyen, ancak kullandıkça ortaya çıkan ayıplara “gizli ayıp” denir. Bu durumda da haklarınız korunur.
Tüketicinin Dört Seçimlik Hakkı
Ayıplı bir mal veya hizmetle karşılaştığınızda, kanun size dört temel seçimlik hak sunar. Bu haklardan hangisini kullanacağınızın tercihi tamamen size aittir. Satıcı, sizi belirli bir seçeneğe (örneğin sadece onarıma) zorlayamaz.
- Sözleşmeden Dönme (Para İadesi) 💰
- Ürünü iade edip ödediğiniz tüm bedeli geri isteme hakkınızdır. Satıcı, ürünü kullandığınızı bahane ederek bir kesinti yapamaz.
- Ayıpsız Misli ile Değişim 🔄
- Ayıplı ürünün yerine, aynısının sıfır ve hatasız olanıyla değiştirilmesini talep etme hakkınızdır.
- Ayıp Oranında Bedel İndirimi 📉
- Ürünü iade etmek istemiyor ancak ayıbı kabul ediyorsanız, malın değerindeki düşüş oranında fiyatta indirim yapılmasını isteyebilirsiniz.
- Ücretsiz Onarım 🛠️
- Satıcı, üretici veya ithalatçıdan, hiçbir masraf (yedek parça, işçilik vb.) talep etmeden ürünün ücretsiz olarak tamir edilmesini talep etme hakkınızdır.
Süreç Nasıl İşler ve Nereye Başvurulur?
Kime Başvurulur? Bu seçimlik haklarınızı malın satıcısına, üreticisine veya ithalatçısına karşı kullanabilirsiniz. Hizmetlerde ise muhatabınız hizmeti sağlayan firmadır.
Zamanaşımı Süreleri
- Ayıplı mallar için genel zamanaşımı süresi, malın tesliminden itibaren 2 yıldır.
- Bu süre, konut veya tatil amaçlı taşınmazlar için 5 yıldır.
- Eğer ayıp, satıcının ağır kusuru veya hilesi ile sizden gizlenmişse, herhangi bir zamanaşımı süresi uygulanmaz.
Anlaşmazlık Durumunda Ne Yapmalı? Satıcı talebinizi yerine getirmiyorsa, uyuşmazlığın parasal değerine göre şu kurumlara başvurabilirsiniz:
- Tüketici Hakem Heyeti: Her yıl Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen parasal sınırın altındaki uyuşmazlıklar için başvurulması zorunlu olan yerdir. Başvurular e-devlet üzerinden veya kaymakamlıklardan ücretsiz olarak yapılabilir. Kararları mahkeme kararı niteliğindedir.
- Tüketici Mahkemesi: Belirlenen parasal sınırın üzerindeki uyuşmazlıklar için ise Tüketici Mahkemeleri’nde dava açılması gerekir.
Sonuç Bilinçli bir tüketici olarak, ayıplı mal veya hizmetler karşısında kanunun size tanıdığı güçlü haklara sahip olduğunuzu unutmayın. Seçimlik haklarınızı bilmek ve yasal süreler içinde hareket etmek, paranızın ve haklarınızın korunmasını sağlayacaktır. Yaşadığınız sorunlarda satıcı ile anlaşma sağlayamazsanız, Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemeleri hakkınızı aramanız için hizmetinizdedir.
